Zespół Konkursowy

W skład Zespołu konkursowego weszły następujące podmioty:

• Starostwo Powiatowe w Suchej Beskidzkiej
• Gmina Zawoja
• LDG „Podbabiogórze”

Praca Konkursowa

Temat pracy

Poprawa dostępności turystycznej i zarazem ochrony cennych ekosystemów przed nadmierną presją turystyczną w obrębie ostoi Natura 2000 obejmujących pasmo Policy.

Uzasadnienie / diagnoza stanu

Zagrożeniem dla zielonej infrastruktury i łączności ekologicznej na obszarze przedsięwzięcia mogą być: uwarunkowania klimatyczne – głównie susze, oraz ich efekty ekologiczne, jak np. zanikanie siedlisk przyrodniczych, choroby drzew, inwazja gatunków drapieżnych, a także zanieczyszczenia środowiska i nadmierna antropopresja, związana z niskim poziomem świadomości ekologicznej i złymi nawykami mieszkańców i turystów.

Zidentyfikowane problemy:

• brak właściwego oznaczenia i oznakowania szlaków turystycznych;
• brak informacji przyrodniczej: w miejscach dojść do szlaków nie ma oznaczeń ani opisów ostoi Natura 2000 do których zalicza się Polica;
• w obrębie partii szczytowych Policy oraz na Hali Śmietanowej - ruch turystyczny jest rozproszony, co powoduje rozdeptywanie szlaków i sąsiednich, nieraz przyrodniczo cennych, terenów (zwłaszcza w miejscach widokowych);
• brak schronów dla turystów w okresie niesprzyjających warunków atmosferycznych;
• niekorzystne zagospodarowanie korytarzy ekologicznych poprzez trwałą zabudowę letniskową (np. przysiółek Hujdy w Zawoi);
• niedostateczna świadomość zarówno mieszkańców, jak i gości związana z zagospodarowaniem przestrzennym i zieloną infrastrukturą.

Obszar realizacji

Planowane przedsięwzięcie realizowane będzie głównie na terenie gminy Zawoja oraz na części terenu gminy Bystra-Sidzina, w okolicach szczytu w Paśmie Policy, położonym po północno-wschodniej stronie przełęczy Krowiarki. Na północnym stoku Policy, znajduje się leśny rezerwat przyrody im. Zenona Klemensiewicza, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego, językoznawcy i pedagoga, który zginął w 1969 w katastrofie lotniczej na stoku Policy.

Rezerwat położony na wysokości od 1200 do 1369 m n.p.m. obejmuje ponad 58 ha wysokogórskiego naturalnego górnoreglowego boru świerkowego. Występują liczne gatunki chronionych roślin oraz ptaków, a także m.in. sichrawa karpacka - endemiczny dla Karpat gatunek chrząszcza. Interesujące i warte ochrony są też elementy błękitnej infrastruktury: górskie potoki oraz malowniczy wodospad Mosorczyk.

Rezerwat wchodzi w skład dwóch obszarów Natura 2000: ostoi ptasiej PLB 120006 „Pasmo Policy” oraz ostoi siedliskowej – PLH 120012 „Na Policy”. To także otulina Babiogórskiego Parku Narodowego oraz teren zespołu przyrodniczo-krajobrazowego “Dolina Skawicy”. Na terenie dojścia do szlaków prowadzących na szczyt Policy zidentyfikowano pomniki przyrody: lipy przy kapliczce na Policznym, wiąz w Zawoi Centrum oraz dąb w Sidzinie.

Cele / oczekiwane rezultaty

Cele planowanego przedsięwzięcia to:

• ochrona, promocja błękitnej i zielonej infrastruktury w paśmie Policy;
• podniesienie świadomości dotyczącej roli zielonej infrastruktury, zagospodarowania przestrzennego, korytarzy ekologicznych, hodowli drzew rodzimych;
• zwiększenie i poprawa wykorzystania istniejącej infrastruktury turystycznej;
• ograniczenie wpływu ruchu turystycznego na cenne siedliska w obszarach Natura 2000.

Oczekiwanym efektem realizacji zadania będzie:

• poprawa skuteczności ochrony obszarów cennych przyrodniczo (turyści będą „utrzymywani” na szlaku, nie będzie dochodziło do rozdeptywania terenów poza szlakiem, co wpłynie na ochronę gatunków, siedlisk, zachowana zostanie łączność ekologiczna);
• poprawa informacji dotyczącej zielonej i błękitnej (górskie cieki) infrastruktury Pasma Policy;
• wspieranie zrównoważonego rozwoju poprzez częściowe ukierunkowanie ruchu turystycznego w obszary mniej uczęszczane;
• wzmocnienie usług (Polica jako propozycja drugiego dnia dla turystów przyjeżdzających do Zawoi, Bystrej Sidziny - w większości przypadków turyści ograniczają pobyt do jednego dnia spędzonego na Babiej Górze), z wykorzystaniem aktualnej bazy turystycznej (min. istniejącego Schroniska na Hali Krupowej).

Realizacja przedsięwzięcia przyczyni się do ochrony różnorodności biologicznej na cennych przyrodniczo terenach w Paśmie Policy poprzez lepszą organizację ruchu turystycznego: utrzymywanie turystów na i przy szlaku, ograniczenie rozproszenia ruchu - co pozytywnie wpłynie na ochronę gatunków i siedlisk (zapobieganie fragmentacji oraz degradacji, poprawa łączności ekologicznej).

W kontekście społeczno-ekonomicznym realizacja przedsięwzięcia przyczyni się do zwiększenia świadomości o atrakcyjności gminy Zawoja i Bystra Sidzina, istnieniu tam obszarów Natura 2000; przez rozwój turystyki w regionie może wzrosnąć aktywizacja zawodowa społeczności lokalnej.

Opis działań

W trakcie przygotowania pracy konkursowej Zespół przeprowadził ankietowe badanie świadomości i zainteresowania tematem zielonej infrastruktury wśród społeczności lokalnej. Dokładnie przeanalizowano też ich wyniki. Większość osób zetknęła się z pojęciem zielonej infrastruktury (głównie w kampaniach społecznych organizowanych przez gminy lub samorządy), uważa, że ma ona istotny wpływ na zrównoważony rozwój lokalny. Prowadzono też działania informacyjne na terenie powiatu suskiego – przede wszystkim w szkołach, ale także wśród mieszkańców oraz turystów.

Obszar inwentaryzacji i mapowania zielonej infrastruktury obejmował głównie południowo-wschodnie zbocza oraz partię szczytową Pasma Policy. Prace prowadzili pracownicy Wydziału Środowiska Starostwa Powiatowego w Suchej Beskidzkiej.

Zinwentaryzowane elementy zielonej infrastruktury występujące na terenie planowanego przedsięwzięcia to przede wszystkim cenny przyrodniczo las objęty ochroną, a także, na niżej położonych terenach w dolinie, miedze śródpolne, łąki i pastwiska, pasy drzew, kępy drzew i krzewów. Zmapowano też potoki oraz wodospad Mosorczyk (jeden z największych i najładniejszych wodospadów w Beskidach).

Ogólny stan zielonej infrastruktury ocenia się jako dostateczny. Zmapowane elementy zielonej infrastruktury, zlokalizowane poza terenem bezpośredniej ingerencji człowieka, są naturalne, nieprzekształcone i komponują się z otaczającą przestrzenią. Obserwuje się także negatywne zjawiska związane z porzucaniem rolnictwa, np. zacierają się miedze śródpolne.

W ramach przedsięwzięcia planowane są następujące działania:

• uzupełnienie oznakowania szlaków (tzw. rogacze) prowadzących na szczyt Policy;
• wykonanie tabliczek informujących o obszarze Natura 2000 przy drogach gminnych lub powiatowych oraz tabliczki na szczycie Policy;
• stworzenie drobnej infrastruktury służącej lepszej organizacji ruchu turystycznego: ławeczek z bali drewnianych na Hali Śmietanowej i szczycie Policy oraz schronu (szałasu) dla turystów przy polanie na Brożkach (odpowiednie wyposażenie miejsc wypoczynku w punktach widokowych ogranicza rozdeptywanie okolicy);
• zakup urządzeń do nawadniania w celu prowadzenia hodowli drzew rodzimych;
• zorganizowanie spotkań edukacyjnych dla lokalnej młodzieży, m.in. spotkania dotyczącego rodzimych gatunków drzew połączonego z pracami szkółkarskimi w obrębie szkółki leśnej Zawojskiego Stowarzyszenia Właścicieli Lasów Prywatnych, a także spotkania, podczas którego przedstawione będą miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego Gminy Zawoja oraz Gminy Bystra Sidzina ze szczególnym zwróceniem uwagi na konieczność zachowania korytarzy ekologicznych;
• promocja konkursu i projektu LIFE poprzez umieszczenie tablicy informacyjnej na skwerku edukacyjnym Zawojskiego Stowarzyszenia Właścicieli Lasów Prywatnych w Zawoi Wełcza, tabliczek na elementach infrastruktury turystycznej i na stronie internetowej Powiatu, a także linków na stronach Gminy Zawoja, Gminy Bystra Sidzina, LGD.

Partnerstwo

Przedsięwzięcie w zakresie odnoszącym się do obszarów Natura 2000 i rezerwatu im. Klemensiewicza zostało wstępnie uzgodnione z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Krakowie.
Poza formalnym składem Zespołu konkursowego, przedsięwzięcie zakłada współpracę z następującymi podmiotami:
- Gminą Bystra Sidzina,
- Stowarzyszeniem Właścicieli Lasów Prywatnych w Zawoi,
- Spółką dla zagospodarowania wspólnoty gruntowej i leśnej osób uprawnionych w Zawoi.

Partnerzy ci są także dysponentami gruntów, na których miałyby być przeprowadzone działania w terenie w zakresie małej infrastruktury turystycznej.